प्लॅस्टर ऑफ पॅरिस गणेश मूर्तींच्या विक्रीवरील बंदी सर्वोच्च न्यायालयाने कायम ठेवली आहे

प्लास्टर ऑफ पॅरिस (पीओपी) पासून बनवलेल्या गणेशमूर्तींच्या विक्रीवर बंदी घालणारा मद्रास उच्च न्यायालयाच्या खंडपीठाने दिलेला आदेश सर्वोच्च न्यायालयाने कायम ठेवला आहे. भारताचे सरन्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड आणि न्यायमूर्ती जेबी पार्डीवाला आणि मनोज मिश्रा यांचा समावेश असलेल्या खंडपीठाने यावर भर दिला की याचिकाकर्त्यांनी नैसर्गिक माती किंवा पर्यावरणास अनुकूल असलेल्या आणि पाण्यात विसर्जित करता येणारी इतर सामग्री निवडली असती.

या प्रकरणाला उत्तर देताना सरन्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड यांनी टिपणी केली, "अपीलीय आदेश अंतरिम स्वरूपाचा आहे. ज्या मूर्तींचे विसर्जन करता येत नाही अशा मूर्ती विकून काय उपयोग... तुम्ही नैसर्गिक माती वगैरे वापरू शकले असते. क्षमस्व. डिसमिस केले."

रविवारी जारी केलेल्या मद्रास उच्च न्यायालयाच्या खंडपीठाच्या स्थगिती आदेशाला आव्हान देणाऱ्या अपीलभोवती हे प्रकरण फिरले, ज्याने गणेश चतुर्थीच्या तयारीसाठी पीओपी मूर्तींच्या विक्रीस परवानगी देणारा एकल-न्यायाधीशांचा आदेश उलटवला. न्यायमूर्ती जीआर स्वामिनाथन यांनी शनिवारी असे सुचवले होते की पीओपी विनायकाच्या मूर्तींच्या विक्रीवर निर्बंध घालता येत नसले तरी त्यांच्या पाण्यात विसर्जन नियंत्रित केले जाऊ शकते. एकल न्यायाधीशांनी दुकानदारांना अधिकाऱ्यांनी तपासणीसाठी ग्राहकांच्या तपशीलांसह एक रजिस्टर ठेवण्याचे निर्देश दिले होते.

तथापि, दुसऱ्या दिवशी, न्यायमूर्ती एसएस सुंदर आणि भरत चक्रवर्ती यांच्या खंडपीठाने केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचा हवाला देत एकल न्यायाधीशांच्या आदेशाला स्थगिती दिली. पीओपी मूर्तींच्या विक्रीवर बंदी घातल्याने विक्रेत्यांना आर्थिक त्रास होईल, असा युक्तिवादही खंडपीठाने फेटाळला, हे लक्षात घेऊन, सध्या सुरू असलेल्या उत्सवाचा एकच दिवस शिल्लक आहे.

खंडपीठाच्या आदेशाला आव्हान देणाऱ्या कारागिराच्या वतीने ज्येष्ठ वकील श्याम दिवाण सर्वोच्च न्यायालयात हजर झाले. दिवाण यांनी असा युक्तिवाद केला की पीओपी मूर्तींच्या विसर्जनासाठी कृत्रिम पाणवठे किंवा विशेष टाक्यांमध्ये सुविधा उपलब्ध केल्या जाऊ शकतात आणि उत्सवाचा शेवटचा दिवस जवळ आल्याने अनेक मूर्ती विक्री न झाल्याचा उल्लेख केला.

या युक्तिवादांना न जुमानता, सर्वोच्च न्यायालयाने याचिका फेटाळून लावली, अशा प्रकारे पर्यावरण संवर्धनाच्या हितासाठी PoP गणेश मूर्तींवर बंदी कायम ठेवली.

लेखिका: अनुष्का तरानिया

वृत्त लेखक, एमआयटी एडीटी विद्यापीठ