विवाह प्रमाणपत्र ऑनलाइन कसे डाउनलोड करावे

महाराष्ट्रामध्ये ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र (marriage certificate) मिळवणे ही एक महत्त्वाची कायदेशीर प्रक्रिया आहे, जी कायद्यानुसार लग्नाला अधिकृत मान्यता देते. वैवाहिक स्थितीचा पुरावा म्हणून काम करण्याव्यतिरिक्त, त्याचे अनेक फायदे आहेत, ज्यात वारसा हक्क, सामाजिक सुरक्षा लाभ आणि मालमत्ता व आरोग्यविषयक निर्णयांशी संबंधित कायदेशीर अधिकार यांचा समावेश आहे. हे सर्वसमावेशक मार्गदर्शक महाराष्ट्रात ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी आवश्यक पात्रता निकष, कागदपत्रे आणि टप्प्याटप्प्याने अर्ज करण्याची प्रक्रिया स्पष्ट करते, तसेच कायदेशीर आणि सामाजिक दोन्ही संदर्भांमध्ये त्याचे महत्त्व अधोरेखित करते.

महाराष्ट्राच्या कायद्यांनुसार विवाह नोंदणीचे कायदेशीर महत्त्व

महाराष्ट्राच्या कायदेशीर प्रणाली अंतर्गत विवाह नोंदणीचे खालीलप्रमाणे महत्त्व आहे:

• विवाहाचा पुरावा: विवाह प्रमाणपत्र हे विवाहाचा कायदेशीर पुरावा आहे. वारसा, विमा आणि मालमत्तेवरील हक्क यांसारख्या विविध कायदेशीर प्रक्रियांसाठी विवाह प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
• सामाजिक सुरक्षा लाभ: पेन्शन आणि इतर सरकारी योजनांसारख्या सामाजिक सुरक्षा लाभांसाठी हे दोन्ही जोडीदारांसाठी फायदेशीर ठरते.
• कायदेशीर अधिकार आणि कर्तव्ये: यामुळे दोन्ही जोडीदारांचे पोटगी, मुलांचा ताबा, मालमत्तेचे हक्क इत्यादींबाबतचे कायदेशीर अधिकार आणि कर्तव्ये स्पष्ट होतात.
• आरोग्यसेवा आणि वैद्यकीय निर्णय: हे जोडीदारांना आपत्कालीन परिस्थितीत एकमेकांसाठी वैद्यकीय निर्णय घेण्यास आणि संयुक्त आरोग्य विमा पॉलिसींचा लाभ घेण्यास अनुमती देते.

ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्याची पात्रता

तुम्ही खालील पात्रता निकष पूर्ण करत असल्यास, तुम्ही ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करू शकता:

विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्यास कोण पात्र आहे?

भारतात विवाह प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी, पात्र पक्षांनी खालील गोष्टींची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:

• कायदेशीर विवाह: विवाह कायदेशीर मान्यता असलेल्या कायद्यानुसार झालेला असावा, उदा. हिंदू विवाह कायदा, १९५५, किंवा विशेष विवाह कायदा, १९५४.
• वयाची अट: नोंदणीसाठी वधूचे वय १८ वर्षे आणि वरचे वय २१ वर्षांपेक्षा कमी नसावे.
• निवासाची अट: ज्या राज्यात विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज केला जात आहे, त्या राज्यात जोडीदारांपैकी एकाने विहित कालावधीसाठी वास्तव्य केले असावे.
• मागील विवाह: जर जोडीदारांपैकी एकाचा आधी विवाह झाला असेल, तर घटस्फोटाचा प्रमाणित आदेश (डिव्होर्स डिक्री) किंवा मागील जोडीदाराचा मृत्यू प्रमाणपत्र सादर करणे आवश्यक आहे.
• परदेशी नागरिक: जर जोडीदार परदेशी नागरिक असेल, तर त्यांच्या मूळ देशाच्या दूतावासातून किंवा वाणिज्य दूतावासातून “ना-हरकत प्रमाणपत्र” (No Objection Certificate) यासारख्या अतिरिक्त आवश्यकतांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे.
• संमती: दोन्ही पक्षांनी त्यांच्या स्वतंत्र संमतीने विवाहात प्रवेश केला असावा.
• प्रतिबंधित नातेसंबंध: पक्षांमध्ये जवळचे रक्ताचे नातेसंबंध यासारखे प्रतिबंधित नातेसंबंध नसावेत.
• कागदपत्रे: वयाचा पुरावा, पत्त्याचा पुरावा, छायाचित्रे इत्यादी आवश्यक कागदपत्रे लागतील.

नोंदणीसाठी आवश्यक गोष्टी

• नोंदणीच्या वेळी साक्षीदारांची उपस्थिती.
• जोडीदारांना ओळख, निवासस्थान आणि वयाचा एक वैध पुरावा सादर करावा लागेल.
• वर नमूद केलेल्या कायद्यांनुसार विवाह संपन्न झालेला असावा.
• विवाहाचा पुरावा.
• जोडीदारांचे पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्रे.

हे देखील वाचा : मूळ कोर्ट मॅरेज प्रमाणपत्र (Court Marriage Certificate) म्हणजे काय

महाराष्ट्रामध्ये विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करण्याची टप्प्याटप्प्याने प्रक्रिया

महाराष्ट्रामध्ये विवाह प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करणे ही एक विस्तृत प्रक्रिया आहे. त्यासाठी तुम्हाला खालील टप्प्यांचे पालन करावे लागेल:

पायरी १: आवश्यक कागदपत्रे तयार करा

सर्व कागदपत्रे आधीच तयार करून ठेवा:

• वयाचा पुरावा: जन्म प्रमाणपत्र, शाळा सोडल्याचा दाखला, पासपोर्ट
• निवासाचा पुरावा: आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, वाहन परवाना, पासपोर्ट
• विवाहाचा पुरावा: लग्नाची पत्रिका, लग्नाचे छायाचित्र, पुजाऱ्याकडून मिळालेले प्रमाणपत्र
• प्रतिबंधित नातेसंबंधात नसल्याचे प्रतिज्ञापत्र.
• तीन साक्षीदारांचे ओळख आणि पत्त्याचे पुरावे.

पायरी २: वेबसाइटवर जा

विवाह नोंदणीसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या. सामान्यतः, URL अशी दिसते: https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in

पायरी ३: खाते तयार करा

तुमचे खाते नसल्यास, मूलभूत माहिती देऊन आणि वापरकर्तानाव (username) व पासवर्ड तयार करून नोंदणी करण्यासाठी लिंकवर क्लिक करा.

पायरी ४: अर्ज भरा

तुमच्या खात्यात लॉग इन करा आणि “विवाह नोंदणी” (Marriage Registration) विभाग निवडा. या पायरीमध्ये, दोन्ही पक्षांची वैध माहिती वापरून ऑनलाइन अर्ज (बहुतेकदा फॉर्म डी) भरा.

पायरी ५: संबंधित कागदपत्रे अपलोड करा

सर्व संबंधित कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा. स्कॅन केलेले दस्तऐवज स्पष्ट आणि वाचता येण्यासारखे आहेत याची खात्री करा.

पायरी ६: नोंदणी शुल्क भरा

डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड किंवा नेट बँकिंगचा वापर करून नोंदणीसाठी आवश्यक शुल्क ऑनलाइन भरा.

पायरी ७: भेटीची वेळ निश्चित करा

एकदा अर्ज आणि पेमेंट पूर्ण झाल्यावर, पडताळणीसाठी निबंधकाच्या कार्यालयाला (registrar's office) भेट देण्याची वेळ निश्चित करा. तुम्हाला भेटीची तारीख आणि वेळ दिली जाईल.

पायरी ८: निबंधकाच्या कार्यालयाला भेट द्या

ठरलेल्या दिवशी दोन्ही जोडीदार आणि तीन साक्षीदारांनी पडताळणीसाठी मूळ कागदपत्रांसह निबंधकाच्या कार्यालयात उपस्थित राहणे आवश्यक आहे.

पायरी ९: पडताळणी प्रक्रिया

निबंधक कायदेशीर नियमांनुसार सर्व आवश्यक गोष्टींची पूर्तता झाली आहे की नाही, याची पडताळणी करतो.

पायरी १०: विवाह प्रमाणपत्र देणे

यशस्वी पडताळणीनंतर विवाह प्रमाणपत्र दिले जाईल. ते त्याच दिवशी किंवा निबंधकाच्या कार्यालयावर अवलंबून एक-दोन दिवसांनी मिळू शकते.

हे देखील वाचा : पंजाबमध्ये कोर्ट मॅरेज नोंदणी प्रक्रिया (Court Marriage Registration Process)

विवाह प्रमाणपत्रासाठी आवश्यक कागदपत्रे

विवाह नोंदणी सोपी नाही आणि त्यासाठी विशिष्ट आवश्यकता आहेत, ज्या खालीलप्रमाणे स्पष्ट केल्या आहेत:

आवश्यक कागदपत्रे

• वयाचा पुरावा: जन्म प्रमाणपत्र; शाळा सोडल्याचा दाखला; पासपोर्ट
• निवासाचा पुरावा: आधार कार्ड; मतदार ओळखपत्र, वाहन परवाना, पासपोर्ट
• विवाहाचा पुरावा: लग्नाची पत्रिका (उपलब्ध असल्यास); लग्नाचे छायाचित्र; विवाह संपन्न करणाऱ्या पुजाऱ्याचे प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
• प्रतिज्ञापत्रे: दोन्ही पक्ष प्रतिबंधित नातेसंबंधात नाहीत अशी घोषणा; वैवाहिक स्थितीची घोषणा (दोन्ही पक्ष अविवाहित, घटस्फोटित किंवा विधवा आहेत की नाही).
• साक्षीदार: तीन साक्षीदार (१८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे) वैध ओळखपत्र आणि पत्त्याच्या पुराव्यासह.

हे देखील वाचा : ओडिशातील कोर्ट मॅरेजची टप्प्याटप्प्याने प्रक्रिया (Step-by-Step Court Marriage Process in Odisha)

विशेष प्रकरणांसाठी अतिरिक्त कागदपत्रे

• आधी विवाह झालेला असल्यास: घटस्फोट झाला असल्यास घटस्फोटाचा आदेश; विधवा किंवा विधुर असल्यास मागील जोडीदाराचा मृत्यू प्रमाणपत्र
• परदेशी नागरिकांसाठी: त्यांच्या संबंधित दूतावासाकडून किंवा वाणिज्य दूतावासाकडून ना-हरकत प्रमाणपत्र (NOC); वैध पासपोर्ट आणि व्हिसा.

मी माझ्या विवाह प्रमाणपत्र अर्जाची स्थिती कशी तपासू शकतो?

• अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या: महाराष्ट्र शासनाच्या विवाह नोंदणीच्या अधिकृत संकेतस्थळावर जा (https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in).
• ट्रॅकिंग (Tracking) विभागावर जा: मुख्यपृष्ठाच्या उजव्या बाजूला “तुमच्या अर्जाचा मागोवा घ्या" (Track your application) हा पर्याय शोधा.
• संबंधित विभाग निवडा: “ग्राम विकास आणि पंचायत राज विभाग" (Rural Development and Panchayat Raj Department) निवडा आणि नंतर “विवाह प्रमाणपत्र" (Marriage Certificate) निवडा.
• अर्जाचा तपशील भरा: तुम्हाला तुमचा अर्ज क्रमांक किंवा पोचपावती क्रमांक (acknowledgement number) विचारला जाईल.
• सबमिट करा: पुढील कार्यवाहीसाठी "Next" वर क्लिक करा आणि तुमच्या अर्जाची स्थिती पहा.

तुम्ही तुमच्या अर्जाची सद्यस्थिती आणि प्रक्रियेसंबंधित कोणतेही अपडेट पाहू शकता.

महाराष्ट्रामध्ये ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र कसे डाउनलोड करावे?

तुम्ही या पायऱ्यांचे पालन करू शकता:

• विवाह प्रमाणपत्र देणाऱ्या महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या.
• प्रमाणपत्र (certificate) विभाग शोधा.
• तुम्हाला आवश्यक असलेल्या प्रमाणपत्राचा प्रकार निवडा, उदा. विवाह प्रमाणपत्र.
• आवश्यक माहितीसह ऑनलाइन अर्ज भरा.
• फॉर्म सबमिट करा आणि लागू असलेले शुल्क भरा.
• तुम्हाला एक संदर्भ क्रमांक (reference number) मिळेल जो तुम्हाला अर्जाची स्थिती तपासण्यास मदत करेल.
• प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, तुम्ही प्रमाणपत्र ऑनलाइन डाउनलोड करू शकाल.

निष्कर्ष

महाराष्ट्रामध्ये ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र (marriage certificate) मिळवणे हे तुमच्या विवाहाची कायदेशीर पुष्टी करण्यासाठी आणि महत्त्वाचे अधिकार व लाभ मिळवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. नमूद केलेल्या पायऱ्यांचे काळजीपूर्वक पालन करून आणि आवश्यक कागदपत्रे सादर करून, तुम्ही तुमच्या विवाहाची सहज नोंदणी करू शकता आणि तुमचे कायदेशीर संरक्षण सुनिश्चित करू शकता. सामाजिक, आर्थिक किंवा कायदेशीर उद्देशांसाठी असो, महाराष्ट्रात ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र मिळवणे तुमच्या हक्कांचे संरक्षण करते याची हमी देते.

प्रो टीप: त्रासमुक्त अनुभवासाठी, तुम्ही रेस्ट द केस (Rest The Case) द्वारे अनुभवी कौटुंबिक वकिलाचा (family lawyer) सल्ला घेऊ शकता, जो तुम्हाला ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रियेतून मार्गदर्शन करेल आणि पूर्ण कायदेशीर अनुपालनाची खात्री देईल.

संबंधित लेख

पंजाबमध्ये विवाह प्रमाणपत्र कसे मिळवावे? (How To Get A Marriage Certificate In Punjab?)

केरळमध्ये ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र कसे मिळवावे? (How To Get Marriage Certificate Online In Kerala)

दिल्लीमध्ये विवाह प्रमाणपत्र कसे मिळवावे? (How To Get A Marriage Certificate In Delhi?)

केरळमध्ये विवाह नोंदणीची टप्प्याटप्प्याने प्रक्रिया (Step-by-Step Process of Marriage Registration in Kerala)

कर्नाटकमध्ये ऑनलाइन विवाह प्रमाणपत्र कसे मिळवावे? (How To Get Marriage Certificate Online In Karnataka​)